Tìm hiểu công dụng chữa bệnh từ cây Mạch ba góc

Nội dung bài viết

Mạch ba góc hay còn được gọi với tên khác là lúa mạch đen hay ô mạch…Đây là một loại cây thảo mọc hoang được xem là một loại Dược học cổ truyền với nhiều công dụng chữa bệnh vô cùng hiệu quả.

Mạch ba góc và một số thông tin cần biết

Mạch ba góc hay là một loại cây thuộc họ rau răm Polygonaceae, có tên khoa học là Fagopyrum esculentum moench. Mạch ba góc là một cây thuốc quý, là dạng cây thảo, có nhiều cành, cao từ 0.4m-1.7m, trung bình 0.7 m, thân hình trụ, màu xanh hay đỏ. Lá nguyên đơn, mọc cách, mép nguyên, có bẹ chìa, lá phía dưới hình tim, đầu hơi nhọn, có cuống, lá phía trên giống hình mũi tên, không có cuống, gân lá hình chân vịt. Hoa mọc thành chùm ở ngọn và nách lá. Hoa lưỡng tính chỉ có một vòng bao hoa, màu trắng, đỏ hoặc trắng hồng. Bao hoa có 5 bản tồn tại trên quả, nhị 8, nhuỵ có 3 vòi rời nhau. Bâu thượng có tuyến mật ở xung quanh. Quả khô có 3 góc gồm 2 lần vỏ, lớp vỏ ngoài đen xám khi già, lớp vỏ hạt trong mọng , màu trắng vàng, bao hoa tồn tại. Hạt có nội nhũ bột lớn, phôi thẳng, hình lá xếp nếp. Mùa hoa từ tháng 6 đến tháng 10, mùa quả từ tháng 6 đến tháng 11, ở một số khu vực mùa hoa quả có thể muộn hơn.

Tác dụng dược lý của cây Mạch ba góc

Chất rutosid thường được dùng đề phòng các tai nạn về mạch máu như vữa xơ động mạch, tăng huyết áp (viêm võng mạc, ban xuất huyết) trong trường hợp viêm da do tia Rơnghen , trong sự rối loạn của tuần hoàn tĩnh mạch. Rutosid có tác dụng giống vitamin P , làm tăng độ chịu đựng và giảm độ thấm của mao mạch và có tác dụng lợi tiểu.

Thành phần hóa học có trong Mạch ba góc

Theo tìm hiểu của các giảng viên Cao đẳng Dược TPHCM tại Trường Cao đẳng Y dược TPHCM chia sẻ trong quá trình phát triển của cây tỷ lệ rutin cũng thay đổi: người ta nhận thấy tỷ lệ rutin cao nhất vào khi hoa mới nở (ước 26 ngày sau khi gieo hạt). tuy nhiên có cây cho hiệu suất cao nhất khi hái thời kỳ 40-54 ngày sau khi gieo hạt, lượng rutin tăng tới 3,5-4 lần so với hiệu suất nói trên Thời gian và nhiệt độ phơi sấy nguyên liệu cũng rất ảnh hưởng. phơi nhanh (40-60 phút) ở nhiệt độ 90-1050 rutin bị hao hụt ít nhất 38 %, nhiệt độ thấp nhưng sấy kéo dài hoặc trên 1050 mà rút ngắn thời gian thì hiệu suất hụt từ 70%-100% Hiệu suất trung bình tính từ 2%-6%. Các bộ phận đều chứa một loại glucosid là rutosid, đặc biệt là ở lá (1,78 %), ở hoa (0,71%) và ở thân (0,09 %); Hạt có chất độc; Rễ chứa oxymethyl anthraquinon. Bột quả chứa protein (10%-11%), đường khử 2%, tinh bột 65 %. Tỷ lệ trong lá cao nhất, ví dụ như trong lá và hoa có tỷ lệ rutin cao nhất là 6,37% thì riêng trong lá tỷ lệ 7,92 % còn trong hoa là 4,15%, tỷ lệ rutin trong thân thấp nhất 0,4 %.

Bài thuốc chữa bệnh áp dụng với cây Mạch ba góc

Mạch ba góc là một loại cây thảo mọc hoang

Có tác dụng bổ dưỡng, thanh nhiệt giải độc Dùng món “mực nhồi kiều mạch”: Mực ống: 0,2 kg; hạt kiều mạch 0,05 kg; nấm rơm 0,05kg; hành tây 0,05kg. Gia vị: đường, Muối, tiêu và phô mai. Mực sơ chế, rửa sạch, tẩm ướp gia vị. Lưu ý khi sơ chế nên ướp với gừng và một chút rượu để khử mùi tanh và nên để nguyên con. Hành tây, nấm rơm sơ chế, sau đó thái hạt lựu. Trộn cùng với hạt kiều mạch đã được hấp chín, để nguội và cho gia vị vừa ăn. Nhồi tất cả hỗn hợp trên vào con mực; đem hấp trong khoảng 5 phút. Sau đó, chao mực vừa hấp vào chảo dầu nóng, để nguội và bày ra đĩa để ăn.
Trị suy nhược cơ thể, ra mồ hôi trộm: Dùng bột kiều mạch 500g, cho đường đỏ (đường mía) sau đó cho nước vừa đủ nhào trộn làm thành bánh, rồi nướng chín ăn liên tục trong mấy ngày liền.
Trị khí hư ở phụ nữ Cách 1: Dùng mạch ba góc, sao vàng, tán thành bột mịn, ngày uống 3 lần, mỗi lần 8g-12g có thể làm thành viên cho dễ sử dụng (Kinh nghiệm dân gian Trung Quốc) Cách 2: Dùng bột mạch ba góc, hòa với lòng trắng trứng gà, hấp chín ăn (Kinh nghiệm dân gian Việt Nam)
Trị huyết áp cao, xuất huyết đáy mắt, ban xuất huyết: Dùng lá kiều mạch tươi 100 g, ngó sen 4 cái, sắc lấy nước uống trong ngày (nhờ thân và lá kiều mạch có tác dụng cầm máu).
Dùng thay sữa rửa mặt: Lấy bột kiều mạch vừa đủ cho chút nước để trộn đều sền sệt như cháo, rồi bôi chất bột sền sệt thoa đều lên da mặt và mát xa chừng vài phút và rửa mặt. Chỉ hai tháng sau da mặt không còn bong tróc, ngược lại trở lên nhẵn nhụi và mượt như nhung. Nếu trên cánh mũi xuất hiện mụn đầu đen, cho thêm một ít bột baking soda để “tiễu trừ” chúng.
Chữa các chứng đầy bụng, ỉa chảy, nhiễm trùng, mụn nhọt, phụ nữ ra khí hư, ra mồ hôi trộm…do dạ dày, ruột nhiệt, trị tả lị: Dùng kiều mạch lượng vừa đủ, sao vàng xay thành bột mỗi lần 10 – 15g, ngày uống 2 lần chiêu với nước sôi còn ấm.

Một vài lưu ý cần biết khi sử dụng Mạch ba góc

Ngoài những lợi ích tốt cho sức khỏe của mạch ba góc mang lại thì các giảng viên Cao đẳng Dược tại Trường Cao đẳng Y dược TPHCM cũng lưu ý các bạn đọc rằng rạch ba góc tính lương, người tỳ vị hư hàn không nên ăn; người hay bị dị ứng, người thế chất suy yếu, người mắc chứng ung thư phải cẩn thận khi ăn. Mạch ba góc nghiền nhuyễn rồi ăn sẽ động hàn khí, phát bệnh kinh niên. Mạch ba góc không nên ăn chung với thịt heo, phèn chua So với gạo tẻ và bột mì, hàm lượng protein của kiều mạch cao hơn nhiều, lysin và arginin càng cao hơn. Mạch ba góc chứa nhiều protein và những chất khác gây dị ứng, do đó có thể dẫn phát hoặc làm nặng phản ứng dị ứng. Trong Mạch ba góc có chứa sắc tố huỳnh quang màu đỏ, viêm phế quản, sau khi ăn có thể dẫn đến chứng dị ứng ánh sáng, viêm niêm mạc mắt, đau cổ họng, rát mũi tai, kích thích đường ruột và đường niệu.