Nội dung bài viết
Sen không chỉ được biết đến bởi vẻ đẹp và mùi thơm đặc trưng đã đi vào trong văn chương mà chúng còn là dược liệu quý để bổ dưỡng an thần, trị các chứng tiêu chảy, suy dinh dưỡng.
Sen là thuộc họ sen súng, cây mọc mọc hoang dưới nước, sen sống ở vùng đồng bằng và trung du nước ta. Tuy sống vùi trong bùn lầy nhưng toàn cây cho ta nhiều vị thuốc có giá trị, đồng thời cho nguyên phụ liệu có giá trị đặc biệt trong đời sống hàng ngày, cây sen thường thu hái từ tháng 7 đến tháng 9. Ngoài là loài hoa thơm các bộ phận của sen đều có giá trị trong sinh hoạt đời thường và làm thuốc.
Tìm hiểu về cây sen
Trong các bài giảng từ những giảng viên Cao đẳng Y Dược Hà Nội về công dụng của cây sen, dịch chiết từ các bộ phận của cây sen đều có tác dụng chữa bệnh. Quả sen, ta thường gọi nhầm là hạt sen, nếu để nguyên cả vỏ đỏ bên ngoài gọi là liên thạch, bóc vỏ ngoài, bỏ chồi xanh ở lõi giữa gọi là liên nhục. Chồi mềm xanh nằm trong hạt sen gọi là liên tử tâm, hay tâm sen. Rễ sen thường gọi là ngó sen hay ngẫu sen, liên ngẫu có hình trụ nằm ở dưới bùn. Lá sen thường gọi là liên diệp hay hà diệp. Gương sen – Liên sen hay là bát sen, sau khi đã lấy hết hạt phơi khô gọi là liên phòng. Tua nhị sen sau khi đã phơi khô gọi là liên tu.
Bài thuốc quý tốt cho sức khỏe từ cây sen
Bông sen, lá, củ, hạt sen… đều dễ dàng chế biến thành những món ăn không chỉ ngon miệng mà còn là vị thuốc. Sau đây Dược sĩ từng tốt nghiệp Cao đẳng Dược sẽ cho chúng ta biết về công dụng từng bộ phận cây sen tốt cho sức khỏe mà bạn có thể dùng cho cả gia đình.
Ngó sen(Ngẫu sen): Vị ngọt, tính mát nếu dùng sống. Nếu nấu chín tính ôn, điều trị các bệnh ở tim, gan, tỳ, vị. Dùng sống loại non nhỏ rửa sạch, mài nước đặc cho bệnh nhân uống có tác dụng mát huyết, cầm huyết, tiêu huyết ứ để sinh huyết mới, chảy máu cam, tiểu tiện ra máu, trị tiểu đường, giải rượu, cho uống ngày 20-40 ml. Dùng chín loại già, củ to: Có tác dụng bổ tỳ vị, bổ tâm an thần, ích huyết, Mài bột làm thuốc bổ dưỡng cho người già, người mới ốm dậy cơ thể suy nhược, sau khi phẫu thuật chóng liền vết mổ, phụ nữ sau khi sinh huyết hư gầy yếu, sao cháy để cầm máu. Làm thức ăn bổ dưỡng, xào với thịt bò, làm nộm, nấu canh, ninh với thịt nạc…
Bát sen(gương sen): Vị đắng chát, tính ấm, điều trị các chứng đau bụng trướng đầy, phụ nữ xuất huyết, kinh nguyệt không ra, băng huyết, sắc cùng một số vị thuốc khác cho bệnh nhân uống. Ngày dùng 10 – 15g.
Lá sen(Hà diệp): Có vị đắng, tính bình, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, chúng ta phơi khô, thái nhuyễn dùng nấu cháo với đường cát, dịch tiết từ lá sen có thể điều trị hội chứng rối loạn lipid máu, giúp máu lưu thông, trị chứng tâm phiền mất ngủ, đau dạ dày do nhiệt… giúp tăng cường sức khỏe.
Hạt sen(Liên tử): Trong Dược học cổ truyền, hạt sen có vị ngọt, tính bình, có tác dụng bổ tỳ dưỡng tâm, sáp trường. Dùng làm thuốc bổ, chữa tỳ hư sinh tiết tả (ỉa chảy), di mộng tinh, băng lậu, đới hạ, mất ngủ, thần kinh suy nhược. Ngày 10 – 30g dạng thuốc sắc hay thuốc bột.
Tâm sen(Liên tâm): Vị đắng, tính hàn điều trị các bệnh ở tim, thận có tác dụng thanh nhiệt trong tim, làm hạ huyết áp, làm hai tạng tim và thận thông nhau để khỏi sinh bệnh, trẻ em sốt cao, mê sảng, nói nhảm, người huyết nhiệt nôn ta máu, chảy máu cam…Ngày dùng 4-10 gr tim sen khô đem hãm nước sôi trị mất ngủ rất tốt.
Tua nhị sen(Liên tu): Là chỉ nhị của hoa sen đã bỏ phần nhị (hạt gạo), gọi là liên tu. Có nhiều tanin. Vị chát, tính ấm, có tác dụng sáp tinh, ích thận, thanh tâm, chỉ huyết. Dùng để chữa băng huyết, thổ huyết, di mộng tinh, trĩ, bạch đới, đái dầm, đái nhiều; ngày 3 – 10g.
Trong thiên nhiên, có lẽ ít có loài thực vật nào như cây sen mà toàn bộ các bộ phận của cây đều được sử dụng làm thuốc chữa bệnh theo y học cổ truyền và kinh nghiệm dân gian. Hải Thượng Lãn Ông đã viết về cây sen như sau: “Cây mọc từ dưới bùn đen mà không ô nhiễm mùi bùn, đượm khí thơm trong lành của trời đất, nên củ, lá, hoa, tua, vỏ quả, ruột đều là thuốc hay”. Sen không những là loại hoa thơm dịu và còn là bài thuốc mà bạn không thể bỏ qua, Điều dưỡng viên Thu Hương Giảng viên Liên Thông Cao đẳng Điều dưỡng cũng có lời khuyên, bạn nên sử dụng sen cho cả gia đình để có sức khỏe tốt nhất.
Nguồn: Dược học cổ truyền việt nam
