Tía tô là một loại cây rất dễ tìm ở nước ta và là loại rau gia vị thường xuất hiện trong mâm cơm người Việt. Không chỉ được dùng làm rau gia vị mà tía tô còn là vị thuốc quý có nhiều công dụng chữa bệnh.
- Thầy thuốc đông y chia sẻ cách trị bệnh gút từ thảo dược thiên nhiên
- 3 bài thuốc dân gian chữa viêm họng khi thời tiết giao mùa
- Thầy thuốc đông y chia sẻ một số bài thuốc chữa bệnh từ Rau đắng
Dược học cổ truyền: Công dụng chữa bệnh của cây tía tô
Đặc điểm của cây tía tô
Tía tô (tên gọi khác là tử tô) có tên khoa học: Perilla ocymoides L., họ Hoa môi (Lamiaceae). Theo Dược học cổ truyền, các bộ phận dùng làm thuốc của tía tô gồm có lá, hạt, cành.
Dược sĩ giảng viên – Trường Cao đẳng Y dược Nam Định cho biết, lá tía tô (tên khoa học là Folium Perillae) có vị cay, tính ôn; vào kinh phế, tỳ. Công dụng của nó là tán hàn (trừ lạnh), giải biểu (làm ra mồ hôi), hành khí, an thai, giải độc cá cua. Hạt tía tô gọi là tô tử (Semen Perillae) theo y học cổ truyền có vị cay, tính ôn; vào kinh phế; có công dụng hiệu quả trong việc hạ khí, trừ đờm, giảm ho. Cành tía tô gọi là tô ngạnh (tên khoa học là Caulis Perillae), theo y học cổ truyền nó có công dụng lý khí (điều trị khí nghịch hoặc khí trệ).
Liều dùng: 6g đến 12g. Không được dùng cho các trường hợp: Người biểu hư, tự ra mồ hôi.
Một số bài thuốc y học cổ truyền có tía tô
Trường Cao đẳng Y dược Nam Định tổng hợp một số bài thuốc y học cổ truyền có tía tô sau đây:
Bài thuốc Tán hàn, giải biểu
Dùng cho các chứng cảm mạo phong hàn, đau đầu do hàn, do nhiệt, vùng ngực đầy trướng.
- Bài 1: Thang Hương Tô: nguyên liệu gồm tía tô 8g, cam thảo 4g, hương phụ 8g, trần bì 6g. cách dùng: Sắc uống, bài thuốc này có tác dụng trị các chứng bệnh nói trên.
- Bài 2: nguyên liệu và liều lượng gồm tía tô 80g, hương phụ 80g, cà gai leo 80g, trần bì 40g. Cách sử dụng: Tán bột, mỗi ngày uống 20g.
- Bài 3: nguyên liệu cần dùng gồm có Tía tô 15g, hương nhu 10g, vỏ quýt 10g, kinh giới 10g, gừng tươi 3 lát. Nếu nhức đầu thêm mạn kinh tử 12g, bạch chỉ 8g. cách dùng: sắc uống.
- Bài 4: Ngũ thầm thang: nguyên liệu gồm các vị thuốc: Gừng tươi, kinh giới, tử tô diệp, chè liều lượng thích hợp cùng đem sắc lấy nước, thêm đường đỏ khuấy đều, uống. Tác dụng: dùng cho các trường hợp ngoại cảm phong hàn (cảm cúm).
Bài thuốc từ cây tía tô
Hành khí, an thai
- Bài 1: Tô diệp 4g, hoàng liên 2,5g. Hãm với nước để uống. Trị phụ nữ có thai hồi hộp không yên.
- Bài 2: Tô diệp ô mai trúc: Tô diệp 15g, ô mai 10g, gừng tươi 10g, trúc nhự 10g, gạo tẻ 60g. Đem các dược liệu nấu lấy nước, gạo đem nấu cháo; khi cháo được cho nước thuốc vào khuấy đều, đun sôi. Ngày 1 lần, đợt dùng 5 – 7 ngày. Dùng cho phụ nữ có thai đầy tức bụng, nôn ói, đau đầu, chóng mặt, đắng miệng, nhạt miệng, khát nước, đe dọa sảy thai.
Trừ đờm, dịu ho
- Bài 1: nguyên liệu gồm các vị thuốc Tô diệp 8g, hạnh nhân 12g, sinh khương 8g, pháp bán hạ 12g. Sắc uống. Có tác dụng chữa các bệnh ngoại cảm phong hàn, bên trong có đờm trệ sinh ho có đờm.
- Bài 2: Tam tử dưỡng thân thang: nguyên liệu gồm các vị thuốc: bạch giới tử 10g, tô tử 10g, lai phục tử 10g. Cách dùng: Sao vàng, tán nhỏ, cho vào túi, sắc lấy 200ml. Chia uống 3 lần trong ngày. Tác dụng: chữa ho hen có đờm, tức ngực khí ngược.
- Bài 3: Nguyên liệu gồm có Tô tử 10g, bạch giới tử 10g. Cách dùng: Tán bột, uống với nước sắc lá táo chua và dây tơ hồng. Tác dụng trong điều trị ho, trừ đờm.
- Bài 4: Tô diệp mai táo trà: Nguyên liệu gồm các vị thuốc Tô diệp 6g, mận tươi 30g (hoặc mận ướp đường), đại táo 5 quả, chè 3g. Cách dùng: mận chín tươi hoặc mứt mận và đại táo nấu lấy nước, khi nước đang sôi, đổ vào ấm có chè và tô diệp, hãm tiếp. Uống 2 lần trong ngày. Dùng bài thuốc này liên tục dùng trong 5 – 10 ngày. Tác dụng cho các trường hợp ho, mất tiếng, tắc nghẹn do rối loạn thần kinh chức năng, hysteria (rối loạn tâm thần).
Trên đây là công dụng và một số bài thuốc chữa bệnh từ tía tô bạn có thể tham khảo.
Duochoccotruyen.edu.vn tổng hợp.
