Cây chân bầu còn được gọi với nhiều cái tên khác nha trâm bầu, chưng bầu, song ke, tim bầu. Từ lâu, dân gian đã dùng cây trâm bầu chữa giun sán, nước ăn chân. Ngoài ra, nó còn có tác dụng lợi tiểu, mát gan.
- Vị thuốc đông y cây cơm nguội chữa được những bệnh gì?
- Thầy thuốc đông y chia sẻ công dụng trị bệnh từ cây chè vằng
Cây chân bầu còn được gọi với nhiều cái tên khác như trâm bầu, chưng bầu, song ke, tim bầu
Tên gọi khác: Chưng bầu, trâm bầu, song ke, tim bầu
Tên khoa học: ombretum quadrangulare Kurz
Họ: Bàng (Combretaceae)
Nội dung bài viết
Thông tin, mô tả về cây chân bầu
Mô tả thực vật
Theo chia sẻ từ giảng viên Trung cấp Y học cổ truyền, chân bầu là cây thân gỗ có chiều cao từ 2 – 12 mét. Lá cây màu xanh, hình trứng dài, tròn ở đầu. Mặt trên và dưới lá đều được bao phủ một lớp lông tơ mềm. Mỗi lá có chiều dài trung bình khoảng 3 cm và rộng khoảng 1,5 cm hoặc cũng có khi to hơn. Cuống lá ngắn. Đường gân chính ở giữa lá và các cặp gân phụ đối xứng hai bên.
Phân bố, bộ phận dùng, thu hái, chế biến
Phân bố: Cây chân bầu được tìm thấy phổ biến ở khu vực miền Nam hoặc Nam Trung Bộ. Miền Bắc chưa thấy xuất hiện. Cây được trồng để lấy bóng mát hoặc để nuôi kiến cánh đỏ. Theo kinh nghiệm của những người nuôi kiến thì loài kiến cánh đỏ khi sống trên cây này sẽ phát triển nhiều cánh hơn. Ngoài Việt Nam, một số nước khác cũng có cây chân bầu như: Thái Lan, Miến Điện, Lào, Campuchia.
Bộ phận dùng: Chủ yếu lá quả, lá, vỏ cây và hạt của cây chân bầu
Thu hái: Lá cây được thu hái quanh năm. Hạt và quả được thu hoạch vào mùa thu hoặc mùa đông.
Chế biến: Các bộ phận được phân loại, đem về dùng tươi hoặc phơi khô.
Tính vị, quy kinh, bảo quản
Tính vị, quy kinh: Chưa có thông tin nghiên cứu về tính vị và khả năng quy kinh của cây chân bầu
Bảo quản: Nơi khô ráo, thoáng mát
Thành phần hóa học của cây chân bầu
Các thành phần của cây chân bầu chưa được xác định rõ. Tuy nhiên phân tích thành phần nước pha hay cao cồn của cây tìm thấy chất tanin.
Một số bài thuốc chữa bệnh sử dụng cây chân bầu
Y sĩ Y học cổ truyền Sài Gòn chia sẻ những bài thuốc dùng cây chân bầu để trị bệnh cụ thể như sau:
Điều trị giun đũa, giun sán, giun kim
Dùng quả chân bầu:
- Thành phần: Lá mơ lông, quả chân bầu, bột để làm bánh
- Cách sử dụng: Rửa sạch lá mơ và quả chân bầu. Giã nát, trộn chung với bột và một ít nước cho đều. Nặn thành những cái bánh nhỏ đem hấp cách thủy cho chín rồi ăn. Dùng đều đặn mỗi buổi sáng khi bụng đang đói trong 3 ngày liên tục.
Dùng hạt chân bầu:
Quả chân bầu được đem phơi khô tách lấy hạt, sao vàng hoặc nướng. Khi dùng ăn kèm với chuối. Liều lượng như sau:
- Người trưởng thành: Ngày ăn 10 – 15 hạt ( tương đương 14 – 20g) trong 3 ngày liên tiếp
- Trẻ em: Ngày ăn 5 – 10 hạt trong 3 ngày liền
Bài thuốc nhuận gan, lợi tiểu từ lá chân bầu
- Thành phần: 15g lá cây chân bầu khô, 15g hoắc hương núi (nhân trần) khô
- Cách sử dụng: Cho cả hai dược liệu vào ấm, đổ thêm 1 lít nước sắc kỹ trên lửa nhỏ đến khi cạn còn 1 chén thì dừng lại. Gạn ra uống hết trong 1 lần, mỗi ngày uống 1 thang.
Cây chân bầu ngâm rượu chữa nước ăn chân
- Thành phần: 100g lá cây chân bầu, 100g lá cây thuốc mọi, 100g lá bạch hạc, 100g lá cây mực ( phèn đen), 100 ml rượu trắng
- Cách sử dụng: Tất cả các loại lá đem rửa sạch, giã nát, đổ rượu vào ngâm. Dùng ngay hoặc để vào hũ kín sử dụng dần. Để trị nước ăn chân, lấy rượu bôi vào chỗ tổn thương 2 – 3 lần/ngày.
Lưu ý: Cây thuốc quý chân bầu đang được lưu truyền hầu hết đều được áp dụng theo kinh nghiệm dân gian. Bệnh nhân cần tham vấn thầy thuốc, bác sĩ trước khi thực hiện.
