Polyp đại tràng là những khối u nhỏ hình thành trên bề mặt niêm mạc của đại tràng hoặc trực tràng. Kích thước của chúng có thể khác nhau, từ rất nhỏ đến vài centimet, và phần lớn trong số đó là lành tính. Tuy nhiên, điều đáng lưu ý là một số polyp có khả năng phát triển thành ung thư đại tràng, một bệnh lý ác tính nguy hiểm.
Quá trình tiến triển và các yếu tố nguy cơ
Bác sĩ chuyên khoa tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn cho biết thời gian để một polyp đại tràng tiến triển thành ung thư thường kéo dài, ước tính khoảng 5 đến 10 năm hoặc thậm chí lâu hơn. Mặc dù vậy, ở một số người, quá trình này có thể diễn ra nhanh hơn, đặc biệt là khi có các yếu tố nguy cơ sau:
– Kích thước polyp lớn: Polyp có đường kính trên 1cm có nguy cơ ác tính cao hơn.
– Loại polyp: Các polyp tuyến nhung mao hoặc polyp răng cưa kích thước lớn có khả năng tiến triển thành ung thư cao hơn các loại khác.
– Số lượng polyp: Người có nhiều polyp (từ 10 polyp trở lên) có nguy cơ cao hơn.
– Tiền sử gia đình: Nếu có người thân trong gia đình mắc ung thư đại tràng, nguy cơ của bạn cũng tăng lên.
– Lối sống: Chế độ ăn uống thiếu lành mạnh (nhiều thịt đỏ, ít chất xơ), hút thuốc, uống nhiều rượu bia và ít vận động cũng làm tăng nguy cơ.
Mặc dù đa số polyp đại tràng là vô hại, việc nhận biết nguy cơ tiềm ẩn và theo dõi sát sao là rất quan trọng để ngăn chặn sự phát triển của ung thư đại tràng.
Dấu hiệu và phương pháp chẩn đoán
Trong giai đoạn sớm, polyp đại tràng thường không gây ra bất kỳ triệu chứng rõ ràng nào. Tuy nhiên, khi polyp chuyển thành khối u ác tính, một số dấu hiệu có thể xuất hiện:
– Máu trong phân: Có thể là máu tươi, máu sẫm màu hoặc chỉ phát hiện được qua xét nghiệm.
– Thay đổi thói quen đại tiện: Táo bón hoặc tiêu chảy kéo dài không rõ nguyên nhân.
– Cảm giác đại tiện không hết: Luôn có cảm giác muốn đi ngoài sau khi vừa đại tiện xong.
– Đau bụng: Đau âm ỉ hoặc từng cơn, gây khó chịu.
– Giảm cân không rõ nguyên nhân: Sụt cân đột ngột mà không có sự thay đổi trong chế độ ăn uống hoặc sinh hoạt.
– Mệt mỏi và chán ăn: Cảm thấy kiệt sức và không muốn ăn.
– Thiếu máu: Do mất máu rỉ rả từ đại tràng, dẫn đến các triệu chứng như chóng mặt, da nhợt nhạt, mệt mỏi.
Để chẩn đoán polyp đại tràng ác tính, bác sĩ sẽ sử dụng các phương pháp sau:
– Xét nghiệm máu ẩn trong phân (FOBT): Tìm kiếm máu không nhìn thấy được trong phân. Nếu dương tính, cần nội soi đại tràng để xác định nguyên nhân.
– Nội soi đại tràng: Cho phép bác sĩ quan sát trực tiếp toàn bộ đại tràng, phát hiện polyp và tiến hành sinh thiết.
– Chụp cắt lớp vi tính đại tràng (CT Colonography): Tạo hình ảnh 3D của đại tràng để phát hiện các bất thường.
– Sinh thiết: Lấy mẫu mô từ polyp để kiểm tra dưới kính hiển vi, xác định xem có tế bào ung thư hay không.
Nếu polyp được xác định là ác tính, các xét nghiệm khác như MRI hoặc CT có thể được chỉ định để đánh giá mức độ lan rộng của ung thư, từ đó đưa ra phương pháp điều trị phù hợp, thường là phẫu thuật cắt bỏ phần đại tràng bị bệnh.
Khi nào cần đến gặp bác sĩ?
Theo bác sĩ giảng viên Cao đẳng Y đa khoa, việc phát hiện sớm polyp ác tính đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa ung thư đại tràng. Bạn nên đi khám nếu có bất kỳ triệu chứng nào sau đây:
– Rối loạn tiêu hóa kéo dài không rõ nguyên nhân.
– Đi ngoài ra máu.
– Sụt cân và mệt mỏi kéo dài không giải thích được.
– Có tiền sử gia đình mắc polyp hoặc ung thư đại tràng.
– Độ tuổi trên 50 (thuộc nhóm nguy cơ cao).
Tóm lại, polyp đại tràng ác tính có thể phát triển âm thầm. Tầm soát định kỳ và thăm khám bác sĩ khi có dấu hiệu bất thường là biện pháp tốt nhất để bảo vệ sức khỏe của bạn.
