Tam thất được coi là một vị thuốc quý, tương đương với nhân sâm. Người dân thường sử dụng tam thất như một phương thuốc bổ trong đời sống hàng ngày. Vậy, tam thất có những tác dụng gì?
Tam thất được coi là một vị thuốc quý
Nội dung bài viết
Tên gọi và nguồn gốc
Tam thất, hay còn gọi là Kim bất hoán, Sâm tam thất, Thổ sâm, có tên khoa học là Panax pseudo-ginseng (Burk) F.H.Chen, thuộc họ Araliaceae. Hiện nay, nguồn củ tam thất chủ yếu được nhập từ Trung Quốc, đặc biệt từ Vân Nam, Quảng Tây và Tứ Xuyên. Một số lượng nhỏ cũng được trồng tại Việt Nam, như Hà Giang và Lào Cai, tuy nhiên chất lượng vẫn chưa thể so với nguồn nhập khẩu. Củ tam thất có chất lượng tốt hơn khi được trồng từ 3 đến 7 năm.
Tác dụng theo Y học cổ truyền
Theo bác sĩ giảng viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, tam thất có vị ngọt, hơi đắng, tính ôn, và tác động vào hai kinh can và vị. Nó có các tác dụng như hành ứ, cầm máu, tiêu thũng, và được sử dụng để chữa trị các vấn đề như:
- Thổ huyết, chảy máu cam
- Nôn ra máu, đại tiện ra máu, lỵ ra máu
- Hỗ trợ sau sinh khi máu không sạch
- Bị tổn thương do đánh hoặc ngã
- Bồi bổ cơ thể, sinh huyết, và điều trị chóng mặt sau sinh.
Tam thất thường được sử dụng dưới nhiều hình thức như sắc nước, tán bột, hoặc dùng tươi, tùy theo từng tình trạng sức khỏe cụ thể.
Tam thất có thể được bào chế theo nhiều cách khác nhau, mỗi cách sẽ mang lại những công dụng riêng biệt. Dưới đây là một số phương pháp bào chế phổ biến:
- Dùng tươi: Rửa sạch, giã nát, thường dùng để đắp ngoài.
- Dùng sống: Rửa sạch, phơi khô hoặc sấy khô, sau đó thái phiến hoặc tán bột. Phương pháp này thường được dùng để chữa các chứng xuất huyết và tổn thương.
- Dùng chín: Rửa sạch, ủ rượu để củ mềm, thái mỏng và tán bột.
- Dùng chín với dầu thực vật: Rửa sạch, thái mỏng, sao với dầu đến khi có màu vàng nhạt rồi tán bột, thường dùng để bồi bổ cho những người cơ thể suy nhược.
Việc bào chế đúng cách sẽ giúp phát huy tối đa hiệu quả của củ tam thất trong việc điều trị và bồi bổ sức khỏe. Trước khi sử dụng, nên tham khảo ý kiến chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Một số bài thuốc đông y trị bệnh hiệu quả có tam thất
Dưới đây là một số bài thuốc sử dụng củ tam thất, giúp điều trị nhiều vấn đề sức khỏe theo chia sẻ từ bác sĩ giảng viên Cao đẳng Y học cổ truyền:
Cầm máu (chảy máu cam, chảy máu võng mạc):
- Nguyên liệu: Tam thất tươi 10g, nước 200ml.
- Cách làm: Sắc còn 100ml, chia uống 2 lần trong ngày.
Điều trị tổn thương bầm tím:
- Nguyên liệu: Tam thất tươi 5g, nước 150ml.
- Cách làm: Sắc còn 50-70ml, chia uống 2 lần trong ngày.
Sưng đau do ứ huyết (đặc biệt ở chân):
- Nguyên liệu: Tam thất tươi 7g, nước 250ml.
- Cách làm: Sắc còn 100ml, chia uống 2 lần trong ngày (có thể nhai luôn lát củ sau sắc).
Nôn ra máu (thổ huyết):
- Nguyên liệu: Tam thất bột chín 3.5g.
- Cách làm: Uống với nước ấm, 2 lần/ngày trong 3-5 ngày.
Đại tiện ra máu (tiện huyết):
- Nguyên liệu: Tam thất bột chín 3g.
- Cách làm: Uống với nước ấm, 2 lần/ngày trong 3-5 ngày.
Chóng mặt sau sinh (sản hậu huyễn vựng):
- Nguyên liệu: Tam thất tươi 10g, đỏ ngọn 20g, nước 300ml.
- Cách làm: Sắc còn 100-150ml, chia uống 2 lần trong ngày.
Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn đào tạo đông y Sài Gòn
Bồi bổ sau sinh hoặc sau ốm dậy:
- Nguyên liệu: Tam thất bột chín 4g, thịt gà 150g.
- Cách làm: Hầm kỹ thịt gà với bột tam thất, ăn 1 lần/ngày. Bệnh nặng dùng 15-20 ngày.
Chữa rong kinh (kinh kéo dài):
- Nguyên liệu: Bột tam thất chín 7g, mật ong 5-10ml.
- Cách làm: Pha với nước ấm, uống 2 lần/ngày.
Chữa bụng trướng, có khối tích:
- Nguyên liệu: Tam thất tươi 12g, nước 300ml.
- Cách làm: Đun kỹ còn 100-150ml, chia uống 2 lần trong ngày (có thể nhai lát tam thất sau sắc).
Hỗ trợ điều trị rối loạn nhịp tim, hạ huyết áp:
- Nguyên liệu: Bột tam thất sống 3g.
- Cách làm: Chia làm 2 lần uống với nước ấm, trong 10-15 ngày.
Hỗ trợ điều trị các bệnh khối u:
- Nguyên liệu: Tam thất bột sống 5g.
- Cách làm: Chia làm 2 phần, uống 2 lần/ngày với nước ấm sau ăn, trong 25-30 ngày.
Chữa sưng đau do đánh, ngã, té:
- Nguyên liệu: Củ tam thất sống 1-2 củ, rượu trắng nhẹ 5-10ml.
- Cách làm: Củ tam thất thái mỏng, giã nát với rượu, đắp lên vùng tổn thương, thay băng hàng ngày cho đến khi khỏi.
Những bài thuốc Đông y, này giúp tận dụng các công dụng quý của tam thất trong việc điều trị và bồi bổ sức khỏe. Tuy nhiên, trước khi sử dụng, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế.
