Nội dung bài viết
Hoàng đằng là vị thuốc quý trong Đông y, thường được dùng trong các bài thuốc chữa tiêu chảy, kiết lỵ hay viêm ruột.
Cây hoàng đằng phát triển tốt ở những vùng có đất ẩm ướt
Tổng quan dược liệu hoàng đằng
Hoàng đằng là loại cây dây leo to với phần thân già và rễ màu vàng. Phần thân cây cứng, có hình trụ, đường kính khoảng 5-10cm. Lá cây mọc so le nhau, dài khoảng từ 9-20cm, chiều rộng khoảng 4-10cm, cứng và nhẵn. Phiến lá hình bầu dục với phần đầu nhọn và phần gốc là tròn hoặc cắt ngang.
Mỗi lá sẽ có 3 gân chính rõ, phần cuống dài, hơi gần ở trong phiến, hai đầu thường phình lên. Hoa đơn tính, màu vàng lục, mọc thành từng chùy dài ở kẽ lá đã rụng, dài khoảng 30-40cm, phân thành 2 nhánh. Lá đài của hoa hình tam giác, hoa cái có 3 lá nõn, hoa đực có 6 nhị, phần chỉ nhị hẹp và dài hơn bao phấn. Quả hạch có hình trái xoan, khi chín sẽ có màu vàng.
Phần thân già và rễ của cây hoàng đằng được sử dụng để làm thuốc. Đây là dược liệu có nguồn gốc ở Malaysia và các quốc gia Đông Dương. Ở Việt Nam, cây được tìm thấy tương đối nhiều ở Nghệ An, các tỉnh Tây Nguyên cũng như một số tỉnh vùng Trung du miền núi phía Bắc.
Theo đa phần các tài liệu YHCT ghi lại, hoàng đằng là vị thuốc có tính hàn, vị đắng, quy kinh Can, Phế, Tỳ, có công dụng thanh nhiệt, tiêu viêm và sát trùng. Dùng trị viêm ruột, tiêu chảy, sốt rét, lỵ, lở ngứa ngoài da, viêm tai, dùng làm thuốc bổ, chữa đau mắt.
Một số bài thuốc dân gian từ hoàng đằng
Trị viêm ruột kiết lỵ
Nguyên liệu:
Hoàng đằng: 14g
Lá mô: 20g
Cỏ sữa lá lớn: 20g
Cách dùng: Đem các vị cho vào ấm sắc cùng với 1 thăng nước trong 20 phút. Ngày dùng 1 thang, và dùng khi thuốc còn ấm.
Trị đau mắt đỏ có màng
Nguyên liệu
Hoàng đằng: 4g
Phèn chua: 2g
Cách dùng: Đem các vị tán nhỏ rồi chưng cách thủy với nước. Sau đó gạn lấy nước trong và dùng để nhỏ mắt ngày 2 lần.
Trị viêm tai có mủ: Y sĩ YHCT cho biết, bạn có thể tham khảo bài thuốc sau:
Nguyên liệu
Hoàng đằng: 20g
Phù phỉ: 10g
Cách dùng: Đem tán thành bột mịn rồi trộn thật đều. Hằng ngày tiến hành làm sạch mủ tai và thổi bột thuốc vào 2-3 lần/ngày.
Hoàng đằng thường được dùng để chữa tiêu chảy, kiết lỵ
Trị vàng da do bệnh gan
Nguyên liệu
Hoàng đằng: 25g
Cây xạ vàng: 25g
Cách dùng: Đem các vị cho vào ấm sắc lấy nước uống như nước lọc hằng ngày. Sử dụng ngày 1 thang.
Trị viêm đường tiết niệu, viêm phế quản, viêm gan virus, viêm tai trong…
Nguyên liệu
Hoàng đằng: 10g
Mộc thông: 10g
Huyết dụ: 10g
Cách dùng: Các vị đem sắc cùng với 1 lít nước cho đến khi còn 300ml. Ngày dùng 1 thang, chia đều làm 3 lần uống khi thuốc còn ấm.
Trị kiết lỵ, tiêu chảy
Nguyên liệu: Rễ hoàng đằng lượng tùy ý
Cách dùng: Đem tán thành bột mịn. Có thể hoàn thành viên cho dễ dùng. Mỗi ngày dùng khoảng 10g, uống chung với nước sôi ấm.
Trị tiêu chảy, sốt rét, kiết lỵ
Nguyên liệu: 10-15g hoàng đằng
Cách dùng: Các vị cho vào ấm sắc cùng khoảng 600ml nước trên lửa nhỏ đến khi còn 200ml là đạt. Ngày dùng 1 thang, chia làm 2 lần uống khi còn ấm.
Trị đau mắt sưng đỏ kèm chảy nước mắt
Nguyên liệu
Hoàng đằng: 8g
Mật mông: 9g
Cúc hoa: 4g
Kinh giới: 4g
Long đởm thảo: 4g
Phòng phong: 4g
Bạch chỉ: 4g
Cam thảo: 2g
Cách dùng: Đem sắc lấy nước uống trong ngày. Dùng ngày 1 thang, duy trì đều đặn 3-5 ngày.
Trị nổi mụn nhiều do nóng trong người ở trẻ em
Nguyên liệu: 1 ít hoàng đằng
Cách dùng: Dùng dược liệu nấu lấy nước và tắm cho trẻ từ 1-2 lần/ngày. Cần duy trì đều đặn đến khi các triệu chứng khỏi hẳn.
Một số lưu ý
Tuyệt đối không sử dụng hoàng đằng cho những người mắc các bệnh do hàn hay có huyết hàn.
Cần cẩn trọng khi dùng dược liệu để chế thành thuốc nhỏ mắt điều trị viêm kết mạc. Bởi khi thực hiện bài thuốc dân gian này ở nhà sẽ không đảm bảo vô khuẩn và dễ gây ra tình trạng bội nhiễm.
Trên đây là một số bài thuốc dân gian liên quan đến hoàng đằng. Tuy nhiên, bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, nên hỏi ý kiến bác sĩ, dược sĩ trước khi dùng.
Nguồn: duochoccotruyen.edu.vn
